Encaustic Art – De Herkomst van de Fajoemportretten
De oorsprong van encaustic art – schilderen met hete bijenwas en pigment – ligt in het oude Egypte, rond de eerste eeuwen van onze jaartelling. Een indrukwekkend voorbeeld hiervan zijn de Fajoemportretten: wasgeschilderde portretten van overledenen, die tussen 100 en 300 na Christus zijn ontstaan in de Romeins-Egyptische stad Arsinoë, later bekend als El Faiyum.
Deze portretten werden op houten panelen geschilderd en na het overlijden van de geportretteerde op de mummie bevestigd. Zo vormden ze een persoonlijke en eerbiedige herinnering aan de overledene, die werd meegegeven in het graf.
Een groot deel van de meer dan duizend bekende Fajoemportretten is gevonden in de necropolis van Hawara, nabij El Faiyum. Maar ook op andere plekken, zoals Antinoöpolis, zijn dergelijke portretten aangetroffen.
De Techniek van Encaustiek
De portretten zijn gemaakt met een bijzondere techniek: encaustiek. Hierbij wordt zeer hete, met pigment gemengde bijenwas gebruikt om op houten panelen te schilderen. Dankzij het droge woestijnklimaat in Fajoem zijn deze werken uitzonderlijk goed bewaard gebleven – zelfs na bijna 2000 jaar.
De schilderijen tonen invloeden uit verschillende culturen, waaronder de Romeinse, Byzantijnse en Koptische kunst. Opvallend is het realistische karakter van de portretten: de weergave van licht en schaduw, de schuine kijkrichting, de kapsels en kleding verraden een duidelijke invloed van de Grieks-Romeinse stijl. Tegelijkertijd is het onderliggende idee – een portret op een mummie – diep geworteld in de Egyptische traditie.
Culturele Kruisingen in Beeld
De Fajoemportretten geven een fascinerend inkijkje in een multiculturele samenleving. Ze tonen vooral welgestelde inwoners van de oase, die in de Grieks-Romeinse periode een bloeiperiode doormaakte. Samen met de beroemde fresco’s uit Pompeï, Herculaneum en Macedonië behoren deze portretten tot de best bewaarde schilderingen uit de klassieke oudheid.
Indrukwekkend om de portretten met eigen ogen te mogen zien.
Foto’s: Gemaakt in het Kunsthistorisch Museum in Wenen en Albertinum in Dresden.
